Niet inslapen, niet doorslapen, onrustig slapen etc. Het zijn slechts een paar van de chronische slaapproblemen die 1 op de 3 mensen heeft. Steeds meer onderzoeken wijzen erop dat slaapproblemen wel eens de oorzaak kunnen zijn van veel ongemakken die ons overkomen: overgewicht, depressie, hormonale ontregelingen, hart- en vaatziekten, angsten, ontstekingen, immuunproblemen etc.

Waarom goed slapen zo belangrijk is
Slaap wordt vaak ons beste en goedkoopste medicijn genoemd. Slechte slapers hebben verhoogde risico’s op allerlei klachten, zoals: overgewicht, hypertensie, diabetes, hartklachten etc. Allerlei stoffen van het immuunsysteem en allerlei hormonen als cortisol, ghreline en leptine (onze honger- en verzadigingshormonen) gaan totaal anders functioneren bij te kort of slecht slapen. Zes uur per nacht slapen lijkt de absolute ondergrens te zijn. Bij minder dan 7 uur slaap neemt bijv. de kans op diabetes en overgewicht al toe omdat onze verbranding verlaagd wordt en onze eetlust verhoogd wordt. Onderzoekers hebben ontdekt dat er ruim 700 genen een andere werking krijgen als we te weinig (goede) slaap krijgen.
Tijdens onze slaap behoren onze vetcellen te worden afgebroken om de energie voor ons immuunsysteem en reparatieprocessen te leveren. Dus een prachtige oplossing om vetten die we overdag via onze voeding hebben opgeslagen weer af te breken en te benutten. Overgewicht en slecht slapen kunnen dus nauw met elkaar betrokken zijn.

Bioritme
Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat tijdens een goede slaap ons totale hormoon-, immuun- en neurotransmittersysteem weer ‘gereset’ en ‘gereviseerd’ wordt, zodat onze vitale lichaams- en breinfuncties in balans blijven. Zonder dat wij het merken, functioneert er van alles in ons lichaam volgens wetmatigheden (ons bioritme). Deze worden primair aangestuurd door het ritme van licht en donker (24-uurs cyclus), de seizoenen (jaarcyclus) en de maanstand. Hoe slim en vernuftig de mens ook is: onze totale gezondheid is voor een groot deel afhankelijk van het naleven van deze natuurwetten. Bij het doorbreken ervan kunnen er heel wat (hormonale) zaken ontregeld worden. De ontregeling van het dag-/nachthormoon, melatonine (dat er o.a. voor zorgt dat we doorslapen), sleept in zijn kielzog heel wat andere hormonen mee. De hoogte van melatonine is namelijk erg bepalend voor de aanmaak van veel andere hormonen.
Als melatonine ’s nachts niet flink verhoogd wordt, worden ook ons groeihormoon en het hormoon prolactine niet verhoogd. Dit betekend minder ‘revisie’.
Als melatonine ’s nachts niet flink omhoog gaat, staan we ’s ochtend op met te lage cortisolwaarden. Het hormoon cortisol hoort ’s ochtends hoog te zijn om in de loop van de avond weer te dalen en dan de aanmaak van melatonine weer mogelijk te maken.
Als melatonine ’s nachts hoog is geweest, is ons insulineniveau overdag laag. Maar we krijgen dus hoge insuline-niveaus als we ’s nachts niet goed slapen. Dit is dan ook de reden dat de kans op overgewicht en diabetes verhoogd wordt door slecht slapen.

Welke circadiaans ritme type ben jij?
Het  kan interessant voor je zijn om te weten welke circadiaans ritme type jij bent. Dit geeft meer helderheid over jouw beste tijdstip van naar bed gaan en ontwaken bijvoorbeeld.
Ga naar deze website en vul de vragenlijst in: https://chronotype-self-test.info/index.php 

Deze vragenlijst geeft je advies over jouw ‘circadiane ritmetype’. Het zijn 19 vragen over je dagelijkse slaap-waakgewoonten en de tijden van de dag waarop je bepaalde activiteiten verkiest. Het beantwoorden duurt slechts ongeveer 5-10 minuten. Zodra je klaar bent, ontvang je gepersonaliseerde feedback.
Selecteer voor elke vraag de antwoordkeuze die jou het beste beschrijft. Baseer je oordelen op hoe je je de afgelopen weken hebt gevoeld.

Wat zijn de belangrijkste algemene oorzaken van slaapproblemen?
Er zijn veel soorten slaapproblemen dus ook veel verschillende oorzaken. Hieronder volgen er een aantal:

• Slaappillen: 1 op de 10 mensen met slaapproblemen gebruikt slaapmiddelen die helaas ook onrust, rusteloosheid, nervositeit en nachtmerries als bijwerking kunnen hebben, zie de bijsluiter. De werking geeft minimale winst en heeft een tijdelijk effect. Bijwerkingen: tolerantie en afhankelijkheid, het geheugen wordt minder, de rijvaardigheid wordt beïnvloed en er is een grote valrisico.
• Hormonale disbalans: schommelingen in hormonen voor de menstruatie, tijdens de overgang, na de zwangerschap etc. kunnen voor behoorlijk wat slaapproblemen zorgen. Andersom zorgt slecht slapen ook weer voor een hormonale disbalans. Je kunt vrij gemakkelijk checken of stress-, geslachts-, of schildklierhormonen uit balans zijn. Deze hormonale disbalans heeft in veel gevallen ook weer overgewicht als gevolg.
• Medicijnen: een aantal medicijnen heeft slapeloosheid als bijwerking, check de bijsluiter.
• Stress: piekeren, zorgen, angsten, het ‘over-alert’ zijn van ons brein, maar ook het werken in ploegen of veel reizen met grote tijdverschillen.
• Uitputting: Het klinkt misschien vreemd maar ontspanning (dus ook slapen) is een ‘duur’ energiesysteem. Als er te weinig energie door onze cellen geproduceerd wordt, kunnen mensen niet meer tot ontspanning komen en niet in slaap vallen. Des te erger de vermoeidheid, des te slechter de slaap.
• Leeftijd: naarmate we ouder worden slapen we gewoon minder goed en diep.
• Darmproblemen: Dit is wellicht iets waar je niet direct aan denkt bij slaapproblemen, toch zie ik dit in de praktijk (samen met stress) als een van de hoofdoorzaken van een verstoorde slaap. Een aantal redenen waarom darmklachten tot slaapverstoring kunnen leiden:
  gisting in de darm die veel klachten maar vooral veel onrust geeft in de nachtelijke uren. De klachten in de darm leiden tot overbelasting van de lever en deze zorgt van vaak voor verstoring van de slaap in de tweede helft van de nacht. (vaak met hitte/zweten bij het wakker worden).  Dit betekent dat de neurotransmitters uit balans kunnen raken. Ook is er een gezonde darmslijmlaag nodig om voldoende serotonine te produceren en daar maken we weer melatonine uit.
• Spijsverteringsproblemen: Kun je niet in slaap komen tussen 23 uur en 01.00 uur dan heb je mogelijk problemen met je gal en je vetvertering. Als je tussen één en drie wakker wordt is het vaak de lever.  Word je juist wakker tegen het einde van de nacht (dus rond 4 of 5 uur) dan is er vaak sprake van een lage reserve energie en mogelijk problemen met de bijnier.
• Histamine belasting: een te veel aan histamine (dat in de darm wordt gemaakt, vaak bij een dysbiose) kan veel slaapproblemen geven. Histamine meten we in de ontlasting en ook kijken we naar DAO in bloed. Bepaalde groepen bacteriën, de enterogroep 2, maakt histamine aan in de darm en urease. Als er een hoge histamine hoeveelheid in de darm aanwezig is (gevormd bij de virulente factor urease) wordt een histamine beperkt voedingspatroon voorgeschreven, werken we met specifieke kruiden die histamine kunnen verminderen en werken we aan het opheffen van de dysbiose in de darm en ondersteunen we de maag, lever en de spijsvertering. Ook een maagzweer bacterie kan voor hoge histamine zorgen.
• Glutamaat dominantie: bij een overmaat aan glutamaat is er minder GABA beschikbaar. We zien angsten en depressie ontstaan maar ook slaapproblemen
• Exorfine-overbelasting waardoor de aanmaak van neurotransmitters sterk ontregeld wordt.
  Onze darmbacteriën zijn van grote invloed op de aanmaak van neurotransmitters maar ook op de recycling van hormonen. Allemaal stoffen die onze slaap in goede banen moeten leiden.

Aanbevolen testen:

Ontlastingsonderzoek
Voedselintoleranties onderzoek
Exorfinen onderzoek
Genetisch onderzoek