Veel mensen zien vezels als een leeg vulmiddel, een smeermiddel of als truc om de stoelgang te bevorderen. Dat is niet zo. Vezels zijn essentiële voedingstoffen. Alleen: niet alle vezels zijn hetzelfde en er zijn ook verschillende ‘vezelfamilies’.
Voedingsvezels zijn bestand tegen menselijke spijsverteringsenzymen en worden niet opgenomen in de dunne darm. Het grootste deel van de geconsumeerde voedingsvezels wordt afgebroken door bacteriën in de dikke darm. Bij een gemengde voeding is dat naar schatting zo’n 70 tot 80 procent.
Jouw darmbacteriën willen ook eten
Vezels vormen een voedingsbron voor de darmbacteriën van de dikke darm. De darmbacteriën zetten vezels om in boterzuur (ook bekend onder de naam butyraat). Dit boterzuur wordt opgenomen door de cellen van de dikke darm en vormt een belangrijke bron van energie. Boterzuur stimuleert de groei en de hechting van lactobacillen, bacteroïden en bifidobacteriën. Dit zijn bacteriën die op hun beurt het ammoniakgehalte van de darm verminderen.
Boterzuur stimuleert hechting van groeifactoren aan de darmwand, remt chronische darminfecties en houdt de darm daardoor gezond.
Boterzuur stimuleert de dood van ontregelde macrofagen, herstelt beschadigd DNA van de darmcel en vermindert de kans op het ontstaan van darmkanker.
Invloed van voedingsvezels in het darmkanaal
Voedingsvezels hebben een effect in het maagdarmkanaal. Bij een hogere vezelconsumptie wordt het gewicht van de ontlasting groter en daardoor neemt de passagesnelheid in de darm toe. Het minder eten van vezels geeft een grotere kans op obstipatie.
Soorten voedingsvezels
Er zijn oplosbare vezels en niet-oplosbare vezels. Oplosbare vezels, zoals pectine, guargom, oligofructose, inuline en sommige hemicelluloses houden vocht vast. Dit zorgt voor een vertraagde maagontlediging, de glucose-absorptie verloopt langzamer, de galzure zouten en vrije vetzuren worden gebonden.
In de dikke darm hebben oplosbare vezels een laxerende werking door de bevordering van de bacteriegroei, hierdoor ontstaat volumevergroting. Er ontstaan ook darmgassen die druk uitoefenen. De inmiddels weer vrijgekomen galzure zouten en vrije vetzuren hebben ook een laxerende werking.
Oplosbare vezels
Oplosbare vezels komen heel veel voor in: fruit, groenten, peulvruchten en granen zoals haver.
Onoplosbare vezels
Onoplosbare vezels, zoals cellulose en de meeste vormen van hemicellulose houden in de dikke darm veel vocht vast. Ze werken ook laxerend doordat er een vergroting van het volume optreedt.
Deze vorm van vezels komen voor in: brood- en graanproducten, groenten, noten.
Darmflora
De gezonde darmbacteriën worden gestimuleerd in groei door de juiste vezelverhouding. Bacteroïden bijvoorbeeld komen niet voor in probiotica. Ze vormen 50% van de totale darmflora. Het stimuleren ervan kan alleen met vezelrijke voeding. Bifidobacteriën worden ook gestimuleerd in hun groei door vezelrijke voeding. Een ander belangrijk voordeel van voedingsvezels is dat ze de zuurtegraad in de darmen verlagen. Dit draagt bij aan (herstel van) een normale bacteriesamenstelling en een normale bacteriefunctie. De groei en het metabolisme van darmbacteriën is voor een groot deel afhankelijk van de aanvoer van voedingsvezels die daar onverteerd aankomen. De fermentatie in de dikke darm heeft een grote invloed op de gezondheid van de mens.