Stress is geen ziekte, maar van stress kun je wel ziek worden! Chronische stress kan namelijk onze bijnieren uitputten. Lange tijd onder stress staan, waardoor we lange tijd veel cortisol hebben moeten maken, kan op een gegeven moment ervoor zorgen dat de bijnieren weinig tot geen cortisol meer kunnen aanmaken.
Stress is een natuurlijke en nuttige reactie van het lichaam
Ons lichaam reageert als ergens de druk wordt opgevoerd. Dat kan psychische druk zijn als gevolg van werk of bijvoorbeeld moeilijke privé-omstandigheden. Maar het kan ook fysieke druk zijn bij grote lichamelijke inspanningen (topsport), ernstige verwondingen, infecties of agressieve stoffen. Dat kunnen bestrijdingsmiddelen zijn, maar ook kleur- en smaakstoffen of geneesmiddelen.
Zodra we in een stressvolle situatie terechtkomen, maakt ons lichaam eerst het kortwerkende stresshormoon adrenaline aan, dat ons op slag startklaar maakt om te vechten of te vluchten, de zogenaamde ‘fight-flight’ reactie. Dit kwam 15.000 jaar geleden goed van pas als we een wild dier tegen het lijf liepen: ons lichaam was klaar voor actie en wegrennen was een eerste vereiste! In onze huidige maatschappij ervaren we een aantal keren per dag stresspieken, waardoor ons lichaam op commando adrenaline aanmaakt. Kort na de adrenalinestoot maakt het lichaam echter cortisol aan, Dit is een iets ‘stabieler’ stress hormoon. Cortisol wordt aangemaakt in de bijnieren en zorgt voor herstel van het evenwicht in je hormoonbalans.
Gevolgen als druk te lang duurt
In principe reageert het lichaam dus heel effectief. Als de ‘bedreiging’ succesvol is afgeweerd, keren de lichaamsfuncties terug naar een normaal niveau. Als de druk echter aanhoudt, kunnen er meerdere probleem ontstaan. Onze bijnieren putten uit en er wordt dan geen of te weinig cortisol aangemaakt.
• Zo kan en langdurige overmatige werkdruk leiden tot hardnekkige infecties of allergieën. Cortisol is namelijk ook een ontstekingsremmende stof en met minder cortisol zul je dus vaker infecties kunnen krijgen.
• Een tweede gevolg is dat van een sluipende algemene uitputting. Het voortdurend alert zijn, vreet energie en weerstandsvermogen. Daardoor zijn we vatbaarder voor aandoeningen die zelfs kunnen uitgroeien tot chronische ziekten en zijn we al moe bij het wakker worden.
• Maar ook de geestelijke gesteldheid kan worden aangetast. Met symptomen als vergeetachtigheid, intolerantie, onrust en depressieve gevoelens als mogelijk gevolg.
Wat je zelf kunt doen om stress de baas te worden
Wil jij weten hoe jouw bijnieren er voor staan? Start dan alvast met deze Checklist Bijnieruitputting uitgebreide vragenlijst
Voorkom een burn out of een bijnier uitputting! Maak jezelf minder kwetsbaar en meer weerbaar! Ik geef je hier 6 tips:
1. Maak lijstjes
Als je veel aan je hoofd hebt en bang bent dat je iets vergeet, dan is opschrijven heel handig. Zo hou je overzicht. Kies per dag de drie belangrijkste activiteiten en werk ze af. Dit verlaagt je werkdruk en geeft je een voldaan gevoel. Taken die je daarnaast nog afwerkt zijn mooi meegenomen.
2. Durf “nee” te zeggen
Het is niet altijd even gemakkelijk om “nee” te zeggen. Het liefst wil je alles doen en niemand teleur stellen. Toch kun je niet overal tegelijk zijn. Probeer in te schatten of je kunt schuiven met andere activiteiten, stel prioriteiten en zeg “nee” als dat nodig is. Het is altijd beter om in het begin duidelijk zijn, dan op het laatste moment af te moeten haken.
3. Neem een korte break
Heb je een kantoorbaan en zit je uren achter elkaar achter je computer? Plan een aantal momenten in dat je even van je plek gaat, al is het maar naar de koffiemachine. Door even weg te zijn van je werk en aan iets ander te denken, kun je je daarna veel beter concentreren.
4. Focus je op één taak
Je bent bezig met die ene taak. Tussendoor ontvang je e-mails en telefoontjes en wil je de acties die daaruit voortvloeien meteen uitvoeren. Het kan maar gedaan zijn. Herkenbaar? Door met van alles tegelijk bezig te zijn, ben je veel minder productief en ervaar je meer stress. Focus op één taak tegelijk en werk activiteiten één voor één af.
5. Vermijd continu bereikbaar zijn
Dagelijks worden we overstroomd met communicatie via e-mail, telefoon, social media en nog veel meer. Probeer op bepaalde momenten bezig te zijn met communicatie en bewaar de rust in uw hoofd. Zo kunt u veel efficiënter omgaan met uw tijd.
6. Let ook op je voeding. Er zijn voedingsmiddelen die bijdragen tot stress of juist stress verminderen. Ban alle suikers uit je dieet!
Nieuwe inzichten hoe je anders en beter met je eigen stress level kunt omgaan, worden heel mooi neergezet door Psychologe Kelly Mc Gonical in haar TED talk: How to make stress your friend.
In de praktijk voor preventieve geneeskunde kunnen we de bijnieren in kaart brengen. We kunnen via een speekseltest en stressprofiel test meten of en hoeveel cortisol jouw lichaam nog maakt en of je wel of niet al te maken hebt met bijnieruitputting. We kunnen met een andere speekseltest (DNA zelftest) inzicht krijgen in jouw neurotransmitters en ontgifting. Hoe bouw je ze op, hoe breek je ze af.
Aan de hand van de uitslag maken we een passend voedingsadvies, afgestemd op de uitslag van de speekseltest, je constitutie, de darmflora en eventuele jouw voedingsintoleranties.
Ben je geïnteresseerd, maak dan een afspraak.
Wil je graag luisteren naar goede podcasts en meer weten over dit onderwerp, beluister dan eens de reeks podcasts van Pim Christiaans en Ralf Moorman, van de hormoonfactor. De moeite waard!
De hormoonfactor (inspired by Ralph Moorman) | Podcast on Spotify