Een reflux en brandend maagzuur – Praktijk Preventieve Geneeskunde

Van een reflux is sprake als er voedsel vanuit de maag terugstroomt in de slokdarm. Dit hoort niet te gebeuren. Een maagreflux kan vervelende klachten veroorzaken, waaronder een schrijnend gevoel achter het borstbeen, een geïrriteerde keel, misselijkheid en een opgeblazen buik. In veel gevallen zijn er gelukkig mogelijkheden om een maagreflux tegen te gaan of te voorkomen.

Wat doet de maag?

De maag is een orgaan dat voedsel opvangt, is ongeveer 25 centimeter lang en heeft een volume van 0.9 liter. De maag is echter wel een rekbaar orgaan, de grootte van de maag kan dus verschillen. Dit orgaan heeft de vorm van een omgekeerde peer, bovenaan is de maag breed, terwijl de maag onderaan juist smal is. Een lege maag ziet er plat uit. Tijdens de spijsvertering verblijft het voedsel een half uur tot een uur in de maag en werkt het maagzuur op het voedsel in.

Definitie van een reflux

Tijdens het eten slikt men voedsel door dat via de slokdarm in de maag terechtkomt. Ter hoogte van het middenrif gaat de slokdarm over in de maag. Een klepje zorgt ervoor dat het voedsel niet meer terug kan stromen. Het kan echter zo zijn dat het voedsel, dat met maagzuur is vermengd, toch in de slokdarm (oesofagus) terugstroomt. Bij gezonde personen komt dit af en toe voor. Als het maagzuur zelfs in de keel of de mond terechtkomt, dan spreekt men van een oprisping.
In sommige gevallen sluit de maag niet goed af en komt het voedsel regelmatig omhoog. Men spreekt in dergelijke gevallen van een reflux. Het slijmvlies van de slokdarm kan dan geïrriteerd raken en daardoor kunnen diverse klachten ontstaan.
Het kan ook zo zijn dat er een breuk van het middenrif, hernia diafragmatica, optreedt. Een breuk van het middenrif veroorzaakt dezelfde klachten. Een breuk van het middenrif treedt vaker op bij ouderen en mensen met overgewicht.

Klachten bij een reflux

Bij een maagreflux doen een aantal typische klachten zich voor. Deze klachten zijn over het algemeen goed te behandelen, maar kunnen desalniettemin erg vervelend zijn. Er zijn ook een aantal factoren aan te wijzen die de klachten doen toenemen. De klachten die men veelal ziet bij een maagreflux zijn:

De bekendste verschijnselen van een reflux zijn een brandend, schrijnend gevoel achter het borstbeen. De pijn kan uitstralen naar de hals, de rug, of naar de schouderbladen.
Sommige mensen voelen een brok in de keel, dit wordt het ‘globusgevoel’ genoemd.
Een geïrriteerde keel, of last van prikkelhoest. Op het moment dat het maagzuur het slijmvlies van de keel irriteert kunnen er slikproblemen ontstaan. Een chronische hoest kan een symptoom van een reflux zijn.
Bij een maagreflux kan het zo zijn dat bepaald voedsel irritatie veroorzaakt.
Een gevoel van misselijkheid.
Het laten van boeren.
Een opgezette buik of een opgeblazen buik

De klachten kunnen verergerd worden door:

Een zware of vette maaltijd
’s Nachts plat in bed liggen
Vooroverbukken
Een verstopping
Hard persen bij de ontlasting
Zwangerschap
Overgewicht

Westers voedsel vergroot de kans op een reflux

Veel onderzoekers stellen dat maagklachten samenhangen met voeding. Maagklachten komen vaker voor bij mensen die veel voedsel eten dat in de maag uitzet. Voedsel kan in de maag groter of kleiner worden. Als het voedsel in de maag uitzet, is de kans groter dat het klepje bij de slokdarm wordt opengedrukt, dan wanneer u voedsel eet dat krimpt. In het artikel Gastro-oesophageal reflux disease in Asia: birth of a ‘new’ disease schrijven de auteurs dat Aziaten traditionele voeding in grote mate hebben ingeruild voor een Westers voedingspatroon waardoor maag- en reflux klachten sterk zijn toegenomen. In China komt bij een overbelasting van de maag pijn in de borstkas het vaakst voor, in Japan ziet men bij een reflux vaker astma ontstaan.

Ontstoken slokdarm veroorzaakt bloedverlies

Bij een geïrriteerde slokdarm kan er bloedverlies optreden. Het bloed komt dan via de maag in de darmen en komt uiteindelijk in de ontlasting terecht. Soms zijn de bloedingen zo hevig, dat er bloed wordt opgebraakt. Bij een chronische irritatie van de slokdarm ontstaat een slokdarmontsteking. Dit kan leiden tot het vormen van littekens in de slokdarm en een vernauwing van de slokdarm als geheel. Ook kunnen er afwijkende cellen ontstaan. Men spreekt dan van de slokdarm van Barrett. De beschadigde cellen kunnen zich uiteindelijk ontwikkelen tot kankercellen.

Maagzuurremmers tegen een reflux

Vaak wordt er bij een geïrriteerde maag of slokdarm een maagzuurremmer voorgeschreven. Dit is een H2-receptor-antagonist die de vorming van maagzuur onderbreekt. Het zijn wereldwijd de meest voorgeschreven geneesmiddelen. In Nederland vormen maagzuurremmers een van de grootste kostenposten als het om voorgeschreven medicijnen gaat. Bekende maagzuurremmers zijn: Tagamet, Zantac en Omeprezol. Maagzuurremmers kunnen bijwerkingen hebben.

Gebrek aan maagzuur is soms de oorzaak van maagklachten

Het is echter niet zo dat iedereen met maagklachten te veel maagzuur produceert. Vaak is een tekort aan maagzuur juist de oorzaak van de maagklachten. Een tekort aan maagzuur geeft snel een vol gevoel en het voedsel wordt dan niet goed verteerd. De niet goed verteerde voeding blijft te lang in de maag staan en kruipt terug naar boven.
De ontlasting bevat dan vaak onverteerde voedselresten. Dergelijke verschijnselen zijn vaak te zien bij mensen die maagzuurremmers gebruiken. Maar ook bij mensen onder (chronische) stress, bij ouderen. Een tekort aan maagzuur kan samengaan met een tekort aan vitamine B12. Daarom is het verstandig om bij maagklachten het bloed te testen. Als uit een bloedtest blijkt dat iemand een gebrek aan vitamine B12 heeft, dan moet er altijd gedacht worden aan de mogelijkheid dat iemand een verminderde maagzuurproductie heeft.

De klachten die een tekort aan maagzuur met zich meebrengt

Een tekort aan maagzuur of remming van de zuurproductie door medicatie kan de volgende klachten met zich meebrengen:

Misselijkheid en duizeligheid zijn de meest voorkomende bijwerkingen van maagzuurremmers.
Het hebben van een opgeblazen buik, diarree en winderigheid.
Door het remmen van de maagzuurproductie neemt de spijsvertering af. Voor de vertering van voedsel is het belangrijk dat de maag voldoende zuur is en dus een lage pH-waarde heeft.
Een slechte spijsvertering. Een bijkomend probleem is dat wanneer de maagsappen niet zuur genoeg zijn, de alvleesklier en de galblaas niet voldoende gestimuleerd worden. De vetten worden dan minder goed afgebroken, dit zorgt er weer voor dat vet niet goed wordt opgenomen.
Door een tekort aan maagzuur neemt de opname van vitamine B12 af en kan er een tekort aan deze vitamine ontstaan. Dit kan leiden tot bloedarmoede en mentale problemen.
De galblaas wordt niet genoeg gestimuleerd waardoor er galstenen kunnen ontstaan.
Een toename van bacteriën in de dunne darm (SIBO), hierdoor worden galstoffen afgebroken, waardoor vetten niet goed verteerd kunnen worden.
Bij een verminderde vetopname is er vaak ook een afname van de in vet oplosbare vitaminen (A, D, E en K) en de weerstand neemt hierdoor af.
Schadelijke bacteriën (bijvoorbeeld Clostridium difficile) kunnen zo het lichaam binnenkomen.
Het aantal Candida-cellen in de darm neemt toe.
Allergenen uit voeding worden minder goed afgebroken, waardoor er zich meer allergische reacties voordoen.