Op het 1e Landelijk voedingsgeneeskundig congres vertelde dr. Frank van Berkum over zijn ervaringen met diabetespatiënten. Frank van Berkum is internist, gespecialiseerd in overgewicht en gewichtsgerelateerde aandoeningen en auteur van het ‘Dr. Frank dieet’.

Jarenlang behandelde hij zijn diabetespatiënten zoals elke arts dat deed: met medicatie. Hij kijkt een beetje beschaamd terug op die periode, want ondertussen behandelt hij zijn patiënten in de eerste plaats met voeding en leefstijl. In de meerderheid van de gevallen slaagt hij erin om diabetes ongedaan te maken: normale glucosewaarden, normale insulinegevoeligheid en gewichtsverlies. Dit zonder medicatie.

‘In tegenstelling tot wat anderen beweren, is mijn dieet geen eiwitdieet,’ zegt hij, ‘ik hou enkel het eiwitgehalte constant.’ Belangrijke elementen van zijn dieet zijn weinig koolhydraten en gezonde vetten.

Er zijn in de medische literatuur weinig aanwijzingen dat diabetes omkeerbaar is. Van Berkum verwijst naar het editoriaal van de Fin Yki-Järvinen in Diabetologia: ‘Type 2 diabetes: remission in just a week.’ In dit commentaarstuk beschrijft hoe dat medicatie altijd al tekortgeschoten heeft. Diabetes leek een tijdlang een progressieve ziekte: de neergang van de bètacelfunctie werd onvermijdelijk geacht. Geen enkel medicament slaagde erin om het tij te keren. Maar met gezonde voeding lukt het blijkbaar wel.

Onderzoekers uit Newcastle wilden het effect achterhalen van een caloriearm dieet op de pancreas en de lever. Ze gebruikten H-MRS om het triglyceride-niveau in de pancreas en de lever te meten. De resultaten waren spectaculair: bij elf obese diabetici normaliseerde het glucose- en HbA1C-niveau, en het vetgehalte in de lever daalde van 12,6 % naar 2,9 %. Met andere woorden: leververvetting verdween. Insulinegevoeligheid in de lever verbeterde, maar die van de spieren niet (nvdr.: daarvoor is ook beweging nodig). De studie werd uitgevoerd in experimentele omstandigheden, de deelnemers kregen onder meer een vloeibaar dieet. Dat is verre van ideaal, maar de onderzoekers hebben hun punt wel gemaakt.

Mogelijk zorgde een vermindering van de pancreas vervetting voor een herstel van de bètacelfunctie, zo gissen de onderzoekers. Maar wat er in de pancreas gebeurt, hoeft niet per se in de bètacellen te gebeuren.

Hoewel de boodschap eenvoudig is – ‘verlies 4 kg, dan geraak je van diabetes af’ – de behandeling is dat allesbehalve. Remissie betekent ook niet dat je genezen bent voor het leven. Zijn artsen en diëtisten wel vaardig genoeg om overwicht te lijf te gaan? Een pilletje volstaat niet meer; de uitdaging is bijzonder groot.