Voorkomt een glutenvrij dieet diabetes type 1?

Een glutenvrij dieet kort na de diagnose diabetes type 1 blijkt positieve invloed op de bloedsuikers te hebben. Ook zouden kinderen die al jong maaltijden met gluten eten, meer kans hebben op diabetes. Wat hebben diabetes en gluten met elkaar te maken?

Voor alle duidelijkheid: er is (nog) geen bewijs dat een glutenvrij dieet diabetes type 1 voorkomt. Wel blijkt uit onderzoek dat een glutenvrij dieet direct na de diagnose de ziekte uitstelt. Een Deens jongetje van bijna zes jaar startte kort na de diagnose diabetes type 1 met een glutenvrij dieet. Na 16 maanden was zijn nuchtere bloedsuiker 4,1 mmol/l en zelfs na 20 maanden heeft hij nog steeds geen insuline nodig.

Glutenallergie en diabetes
Glutenallergie komt vaker voor in combinatie met diabetes type 1; vijf procent van de mensen met diabetes type 1 heeft ook glutenallergie. Onderzoekers aan het LUMC wisten te achterhalen waardoor dit komt. Het gaat om het enzym tTG, dit enzym vormt gluten in bijvoorbeeld brood om tot een stof die een afweerreactie kan oproepen. Dit kan een afweerreactie zijn tegen gluten, in dat geval heb je coeliakie. Bij andere mensen zorgt het voor afweerreactie tegen insulineproducerende cellen; diabetes.

Wat doet het enzym bij diabetes?
Het enzym tTG is verantwoordelijk voor het veranderen van de stof pro-insuline in de eilandjes van Langerhans dat de bloedsuiker reguleert. Hierdoor kan een afweerreactie tegen deze eilandjes ontstaan die leidt tot diabetes type 1.
Zo’n vergissing van het eigen afweersysteem komt op gang door stoffen die een reactie van het afweersysteem opwekken: antigenen. De vergissing van het afweersysteem kan veel te maken hebben met voeding en de darmflora. Mogelijk zijn gluten of koemelkeiwitten antigenen die bij sommige mensen diabetes type 1 kunnen veroorzaken. Let wel, coeliakie is geen complicatie van diabetes, maar gaat wel om eenzelfde afweerreactie.

Is glutenvrij beter voor mijn diabetes?
Misschien denk je: ik ga glutenvrij eten om te kijken wat het effect is op mijn bloedsuikers. Nu is een strikt glutenvrij dieet niet iets wat je ‘even’ doet. Bijna alle granen bevatten gluten. Gluten zijn een groep eiwitten in tarwe, spelt en rogge. Van brood, pasta, paneermeel, sausjes en soep; gluten vind je overal.  Mensen met een glutenintolerantie, coeliakie, ervaren het levenslange glutenvrije dieet als een behoorlijk zware last.
Glutenvrij eten in combinatie met je diabetes, maakt je leven er dus niet makkelijker op. Je moet niet alleen je koolhydraten in de gaten houden, maar ook kijken naar het soort graanproducten. Wie strikt glutenvrij wil eten en niet de kans lopen op een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, kan dit het best bespreken met een diëtist.

Gluten en coeliakie?
Mensen met coeliakie kunnen delen van gluten (de gliadines) niet goed verdragen. Door inname hiervan treedt een auto-immuunreactie op die de darmvlokken beschadigt en daardoor ook de dunne darm. In een gezonde darm zorgen de darmvlokken ervoor dat voedingsstoffen uit de voeding goed worden opgenomen door het lichaam.
Bij coeliakie zijn de darmvlokken beschadigd en soms zelfs verdwenen. Het gevolg is dat de opname van de bouwstoffen uit het voedsel verslechtert. Coeliakie kan verschillende klachten veroorzaken zoals diarree, buikpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies.

Geschat wordt dat 60.000 – 180.000 Nederlanders geen gluten kunnen verdragen. Wanneer deze mensen alle producten met gliadines mijden, herstellen de darmvlokken zich en kunnen voedingsstoffen weer normaal worden opgenomen. Het darmslijmvlies kan zich pas na één tot twee jaar volledig herstellen en dat is helaas niet blijvend. Coeliakie is een chronische ziekte: mensen met coeliakie moeten hun leven lang strikt een glutenvrij dieet volgen.