Een aantal interessante waarnemingen wijzen op het preventief effect van gewichtsverlies en gewichtsbehoud bij borstkanker. Gewichtsverlies van 15 kg vermindert het risico op borstkanker met gemiddeld 20 %. In Japan daalt het risico met liefst 65 % bij vrouwen die meer dan vijf kilogram verliezen wanneer ze volwassen zijn. Inwoners van Okinawa – wier inwoners hoge leeftijden halen – hebben minder borstkanker en eten minder calorieën, vergeleken met de Japanse bevolking. Merk op dat borstkanker in Japan 4 tot 5 keer minder voorkomt dan bij ons. Het lijkt dus een redelijke aanname dat gewichtsverlies en gewichtsbehoud bijdraagt tot een betere bescherming tegen borstkanker.

In experimenten met ratten en muizen zijn de resultaten duidelijk: calorierestrictie (CR) van 23 – 50 % bewerkstelligt een reductie van borstkanker met 55 %. Diermodellen blijven een vereenvoudiging van de werkelijkheid, maar de experimenten ondersteunen wel de aanname.

Belangrijk te weten bij calorierestrictie is dat het om beperking van calorieën gaat, en zeker geen beperking van voedingsstoffen. Moesten mensen gezonder gaan eten – meer groenten, minder junkfood – dan zou dat al een calorierestrictie behelzen. Vanuit biochemische invalshoek kan calorierestrictie een andere betekenis hebben: het zou enzymen in het lichaam activeren die de cel beschermen.

Calorierestrictie met tussenpozen

Therapietrouw van CR zal naar alle verwachting laag zijn. In geval van preventie van borstkanker voelen de vrouwen zich niet ziek, dus zullen ze weinig moeite opbrengen om zo’n zwaar dieet te gaan volgen.

Calorierestrictie-met-tussepozen (intermittent caloric restriction, iCR) is mogelijk wel haalbaar, want hier ga je enkele dagen (weken) op CR afwisselen met dagen (weken) waarbij je normaal eet. Bij muizen beschermt dit regime tegen spontane vorming van borsttumoren, terwijl de resultaten waarbij borsttumoren uitgelokt worden met een carcinogeen, wisselend zijn. Het idee van calorierestrictie met tussenpozen is dus zeker waardevol.

Uit ander onderzoek was de borstkanker-incidentie slechts 3 % wanneer iCR toegepast werd; bij muizen op continue CR was die 44 %, en 77 % bij muizen op een gewoon dieet. De CR bedroeg 21 % in beide CR-groepen. In een ander muismodel zagen dezelfde onderzoekers geen effect van continue calorierestrictie, maar wel een sterke vermindering van tumoren met 50 % bij iCR. In nog een ander model, waar de borsttumoren zeer agressief waren, was er geen verschil tussen continue CR en iCR.

Bij mensen zijn de gegevens beperkt. Anorexia nervosa en gastric bypasschirurgie zijn geassocieerd met minder optreden van borstkanker. Een studie van zes maanden met een 25 %-restrictie bij vrouwen met overgewicht toonden geen verschil in gewichtsverlies tussen continue CR en iCR. Opvallend was dat in de iCR-groep de insulinegevoeligheid beduidend beter was dan in de continue-CR-groep, en een sterkere daling van leptine:adiponectine-verhouding. Twee indicaties die gunstig zijn met betrekking tot borstkanker.

We mogen besluiten dat de periodiciteit van calorie-inname op zich een factor kan zijn die het voorkomen van borstkanker en healthy aging in het algemeen kan bepalen.