Afwijkende darmflora

Onder de term darmflora (tegenwoordig noemen we dit darmmicrobioom) wordt verstaan de totale populatie van bacteriën die in de darm aanwezig zijn. In totaal zijn er meer dan 100 biljoen bacteriën aanwezig in onze darmen en bij een volwassene wegen die bacteriën samen 1 tot 1.5 kilo. Een enkele bacterie weegt bijna niets, er zijn dan ook 100 biljoen bacteriën nodig om deze massa te bereiken. Bacteriën worden van elkaar onderscheiden door het DNA te analyseren. In de dikke darm bevinden zich per gram ontlasting honderd miljard bacteriën. In de dunne darm worden minder bacteriën aangetroffen. De darmbacteriën werken zo nauw samen met de darmwand en het immuunsysteem dat zij, als het ware, een orgaan vormen. Eencellige gisten zoals Candida, zijn in lage aantallen aanwezig in de darm.

Darmflora analyses

Darmflora of darmmicrobioom analyses die uitgevoerd worden in het laboratorium richten zich in eerste instantie op bacteriën die gekweekt kunnen worden. De soorten die gekweekt kunnen worden zijn:

  • Escherichia coli
  • Lactobacillus spp.
  • Enterococcus spp.

Het kweken van alleen deze bacteriën geeft uiteraard geen totaalbeeld van de darmflora, maar een dergelijk analyse kan wel aantonen of de darmflora is gedaald. Een daling van de darmflora wordt dysbiose genoemd. In de darmflora is 99% van de bacteriën anaeroob, dat wil zeggen dat de bacteriën niet tegen zuurstof kunnen. Om deze reden kunnen deze bacteriën niet in het laboratorium worden gekweekt. Bij het kweken van bacteriën staan de bacteriën bloot aan zuurstof en sterven ze, waardoor de kweek niet mogelijk is. Het is dan ook alleen mogelijk om de darmflora door middel van gentechnieken in beeld te brengen. Vrij recent is er een techniek ontwikkeld waarmee het ribosomaal RNA (het gen 16S) van bacteriën bepaald kan worden. Een dergelijke test wordt een microbioom-test genoemd.
Het DNA van darmbacteriën bevat ongelofelijk veel genetische informatie, veel meer dan het DNA van de mens, die over 25.000 genenparen beschikt. Het darm-microbioom kent 2.500.000 genenparen. Het is goed om er bij stil te staan dat het allergrootste deel van de genen waar de mens over beschikt niet-menselijk is, 99% van onze genen is bacterieel. Het lichaam is in feite een vat, een vaartuig, gevuld met bacteriën.

Stammen

Alle bacteriën behoren tot het domein of rijk van de Bacteria. Het rijk is verder opgedeeld in stammen. Ongeveer 80% van alle darmbacteriën behoort tot de twee stammen Firmicutes of Bacteroidetes. De verhouding tussen deze twee ‘grootmachten’ is van cruciaal belang. In een gezonde darm is er twee- tot driemaal zoveel Firmicutes aanwezig als er Bacteroidetes aanwezig zijn. Tot de stam Firmicutes behoren bijvoorbeeld Clostridium spp. en Lactobacillus spp. De stam Bacteroidetes omvat de grote klassen Bacteroïdes en Prevotella. In grote lijnen heeft ieder mens dezelfde darmflora, maar per individu zijn er grote verschillen.

Functies darmbacteriën

De gunstige darmbacteriën hebben als taak om de groei van schadelijke micro-organismen te remmen. Plantenvezels zijn de voeding voor bacteriën, die op hun beurt weer gezonde vetzuren aanmaken. Bovendien produceren ze slijm dat bijdraagt aan een goede weerstand. Verder programmeren ze immuuncellen en produceren ze hersenhormonen. Bacteriën doen dit in een complexe relatie met hun gastheer, de darm. Deze nauwe samenwerking en wederzijdse afhankelijkheid tussen organismen wordt symbiose genoemd. Darmaandoeningen en darminfecties kunnen in feite alleen worden begrepen als ze in relatie tot het darm-microbioom gezien worden.

Variatie in de darmflora

Een grote variatie van bacteriesoorten draagt bij tot een goede gezondheid. Deze variatie komt op meerdere manieren tot stand:

  • Tijdens de bevalling worden bacteriën van de moeder overgedragen op de baby. De darm van de baby wordt tijdens de bevalling geënt.
  • Moedermelk bevat bacteriën en vormt een belangrijke bron van bacteriële diversiteit.
  • Contact met aarde, dieren en planten is belangrijk.
  • Groenten die je zelf verbouwt bevatten bacteriën die in de aarde leven.

Belangrijke elementen voor een gezonde darmflora zijn:

  • De zuurgraad van de darminhoud
  • De aantallen gisten en schimmels
  • Immunoglobuline, sIgA
  • Calprotectine en andere stoffen die duiden op een darmontsteking
  • Galzouten

Afname van de diversiteit wordt veroorzaakt door:

  • Het gebruik van voeding die uit genetisch gemanipuleerde producten is vervaardigd
  • Suikers
  • Het gebruik van plantaardig olie
  • Smaakstoffen
  • Chemicaliën
  • Antibiotica
  • insecticiden, herbiciden

Symptomen van een dalende darmflora

Een daling van de aantallen goede bacteriën en een overgroei van het aantal schadelijke bacteriën, gaat gepaard met:

  • Een opgezette buik
  • buikpijn
  • Winderigheid
  • Een afwijkend ontlastingspatroon
  • Een sterk ruikende ontlasting
  • Een toename van gisten
  • Ontstekingsreacties
  • Depressiviteit
  • Vermoeidheid
  • Klachten die ontstaan na een antibioticumkuur

Oorzaken daling van de darmflora

Mogelijke oorzaken van een afgenomen darmflora zijn: het gebruik van antibiotica, een vezelarm dieet, een antibioticumkuur of het gebruik van maagzuurremmers.

Beschikbare testen

Bij de darmflora-test kan onder andere het volgende worden geanalyseerd:

  • De zuurgraad en de vertering van het voedsel
  • De samenstelling en de aantallen bacteriën die in de darm aanwezig zijn
  • De aantallen gisten en schimmels
  • De aantallen parasieten
  • sIgA-waarden
  • Glutenmarkers
  • Calprotectine en stoffen die duiden op een darmontsteking
  • Galzouten
  • Enterotypen
  • diversiteit
  • het metaboloom
  • lekke darm
  • histamine belasting
  • De microbioom-test

Behandeling dysbiose

Dysbiose kan op verschillende manieren worden behandeld. Dit doen we in een uitgebreid darmtherapie traject. In alle gevallen kan worden volstaan met het volgen van een dieet/veranderd voedingspatroon en het innemen van supplementen.